Universitat de ValènciaCurriculum Vitae

BALTASAR ESCRICHE SOLER
BALTASAR ESCRICHE SOLER
Correu electrònic baltasar.escriche(a)uv.es
Categoria Professional CATEDRÀTIC D UNIVERSITAT
Departament INSTITUT UNIV. DE BIOTECNOLOGIA I BIOMEDICINA (BIOTECMED)
Telèfon 963543401

Publicacions en revistes

Leopoldo Palma; Diego Herman Sauka; Baltasar Escriche (2024). Genome Sequence of Novel Bacteria Showing Potential Biotechnological Applications. Data . ISSN: 2306-5729
Leopoldo Palma; Yolanda Bel; Baltasar Escriche (2024). Genomic Insights into Bacillus thuringiensis V-CO3.3: Unveiling Its Genetic Potential against Nematodes. Data, 9(97) . https://doi.org/10.3390/data9080097 . ISSN: 2306-5729
Leopoldo Palma, Yolanda Bel, Baltasar Escriche (2024). Draft genome sequence of Bacillus thuringiensis strain V-AB8.18, a novel isolate with potential nematicidal activity. Microbiology Resource Announcements, 13(7) . https://doi.org/10.1128/mra.00227-24 . ISSN: 2576-098X
Yolanda Bel, Magda Galeano, Mireya Baños-Salmeron, Miguel Andrés-Antón, Baltasar Escriche (2024). Bacillus thuringiensis Cry5, Cry21, App6 and Xpp55 proteins to control Meloidogyne javanica and M. incognita. Applied Microbiology and Biotechnology, 108(525) . https://doi.org/10.1007/s00253-024-13365-2 . ISSN: 0175-7598
Fionna Knecht; Yolanda Bel; Dafne Toledo; Giselher Grabenweger; Baltasar Escriche (2023). Effect of Bacillus insecticidal proteins on the Japanese beetle, Popillia japonica (Scarabaeidae). Agricultural Research & Technology, 27(4), p. 556375 . https://doi.org/10.19080/ARTOAJ.2023.27.556375 . ISSN: 2471-6774
Escriche, B. (2023). Control Biotecnológico de Plagas. Phytoma España, 143(353) . ISSN: 1131-8988
Elham Jalali; Yolanda Bel; Shahab Maghsoudi; Ebrahim Noroozian; Baltasar Escriche (2023). Enhancing insecticidal efficacy of Bacillus thuringiensis Cry1Ab through pH-sensitive encapsulation. Applied Microbiology and Biotechnology, 107, pp. 6407 - 6419 . https://doi.org/10.1007/s00253-023-12723-w . ISSN: 0175-7598
Bel Y; Andrés-Antón M; Escriche B (2023). Abundance, distribution, and expression of nematicidal crystal protein genes in Bacillus thuringiensis strains from diverse habitats. International Microbiology, 26, pp. 295 - 308 . https://doi.org/10.1007/s10123-022-00307-z . ISSN: 1139-6709
Jéssica A. de Oliveira; Bárbara F. Negri; Patricia Hernández-Martínez; Marcos F. Basso; Baltasar Escriche (2023). Mpp23Aa/Xpp37Aa Insecticidal Proteins from Bacillus thuringiensis (Bacillales: Bacillaceae) Are Highly Toxic to Anthonomus grandis (Coleoptera: Curculionidae) Larvae. Toxins, 15(55) . Repositori Institucional . ISSN: 2072-6651
Bel Y; Galeano M; Baños-Salmeron M; Escriche B (2022). The use of Bacillus thuringiensis to control plant-parasitic nematodes. Journal of Plant Science and Phytopathology, 6, pp. 62 - 64 . https://doi.org/10.29328/journal.jpsp.1001076 . ISSN: 2575-0135
Ayda Khorramnejad; Yolanda Bel; Reza Talaei‑Hassanloui; Baltasar Escriche (2022). Activation of Bacillus thuringiensis Cry1I to a 50 kDa stable core impairs its full toxicity to Ostrinia nubilalis. Applied Microbiology and Biotechnology(106), pp. 1745 - 1758 . Repositori Institucional . ISSN: 0175-7598
Lledó Rodríguez; Patricia Hernández-Martínez; Baltasar Escriche (2022). El sistema inmune de los insectos: algo más complejo que simples barreras. Inmunologia, 41(3), pp. 9 - 19 . ISSN: 0213-9626
Álvaro Rodríguez-González ; Alejandra J. Porteous-Álvarez; Marcos Guerra; Óscar González-López; Pedro A. Casquero; Baltasar Escriche (2022). Effect of Cry toxins on Xylotrechus arvicola (Coleoptera:Cerambycidae) larvae. Insects, 13(1), p. 27 . Repositori Institucional . ISSN: 2075-4450
Álvaro Rodríguez-González; Alejandra J. Porteous-Álvarez; Mario Del Val; Pedro A. Casquero; Baltasar Escriche (2021). Susceptibility of Xylotrechus arvicola (Coleoptera: Cerambycidae) to five Cry toxins. Biology, Life and Sciences Forum, 4, p. 32 . https://doi.org/10.3390/IECPS2020-08821 . ISSN: 2673-9976
Castellane, T. C. L.; Lemos, M. V.; Escriche, B. (2021). Improving Bacillus thuringiensis Toxins for Better Pest Control. Frontiers In Microbiology, 12, p. 3794 . https://doi.org/10.3389/fmicb.2021.799011 . ISSN: 1664-302X
P. Hernandez Martınez; A. Khorramnejad; K. Prentice; A. Andres-Garrido; N. M. Vera-Velasco; G. Smagghe; B. Escriche (2021). The biological activity of Bacillus thuringiensis Cry37Aa protein is impaired by biotinylation. Febs Open Bio, 11(Suppl ), p. 220 . https://doi.org/10.1002/2211-5463.13205 . ISSN: 2211-5463
Álvaro Rodríguez-González; Alejandra J. Porteous-Álvarez; Mario Del Val; Pedro A. Casquero; Baltasar Escriche (2020). Toxicity of five Cry proteins against the insect pest Acanthoscelides obtectus (Coleoptera: Chrisomelidae: Bruchinae). Journal of Invertebrate Pathology, 169, pp. 1107295-1 - 6 . Repositori Institucional . ISSN: 0022-2011
Ascensión Andrés-Garrido; Rosa M. González-Martínez; Silvia Ramos; Baltasar Escriche (2020). Cadherin fragments of Lepidopteran and Coleopteran species do not enhance toxicity of Cry1Ca and Vip3Aa proteins to Spodoptera exigua (Hübner) (Lepidoptera:Noctuidae). Biocontrol Science and Technology, 30(9), pp. 941 - 950 . https://doi.org/10.1080/09583157.2020.1772960 . ISSN: 0958-3157
Domínguez-Arrizabalaga M; Villanueva M; Escriche B; Ancí­n-Azpilicueta C; Caballero P. (2020). Insecticidal Activity of Bacillus thuringiensis Proteins Against Coleopteran Pests. Toxins, 12(7), p. 430 . https://doi.org/10.3390/toxins12070430 . ISSN: 2072-6651
Ayda Khorramnejad; Mikel Domínguez-Arrizabalaga; Primitivo Caballero; Baltasar Escriche and Yolanda Bel (2020). Study of the Bacillus thuringiensis Cry1Ia Protein Oligomerization Promoted by Midgut Brush Border Membrane Vesicles of Lepidopteran and Coleopteran Insects, or Cultured Insect Cells. Toxins, 12(2), p. 133 . Repositori Institucional . ISSN: 2072-6651
Khorramnejad A; Gomis-Cebolla J; Talaei-Hassanlouei R; Bel Y; Escriche B. (2020). Genomics and Proteomics Analyses Revealed Novel Candidate Pesticidal Proteins in a Lepidopteran-Toxic Bacillus thuringiensis Strain. Toxins, 12(11), p. 673 . Repositori Institucional . ISSN: 2072-6651
Hernández-Martí­nez P; Khorramnejad A; Prentice K; Andrés-Garrido A; Vera- Velasco NM; Smagghe G; Escriche B. (2020). The Independent Biological Activity of Bacillus thuringiensis Cry23Aa Protein Against Cylas puncticollis. Frontiers In Microbiology, 11(1734) . Repositori Institucional . ISSN: 1664-302X

Textos del currículum

Historial Cientifico.

Los primeros pasos dentro de la carrera científica fueron los pequeños experimentos que llevamos a cabo algunos alumnos interesados en el Colegio San José (Valencia) donde cursé el Bachillerato. Posteriormente, me matriculé en la Licenciatura de CC. Biológicas en la Universitat de Valencia donde comencé a colaborar con laboratorios de los Departamentos en cuanto me fue posible (2º de carrera), sobre el año 1983, entrando como alumno colaborador y posteriormente como becario de colaboración. Me inicié en el Dep. de Citología e Histología y continué con el de Genética donde he llevado a cabo la mayor parte de mi carrera investigadora.

Mis investigaciones autónomas comenzaron con los estudios de genetica bioquímica de los pigmentos visuales de insectos, que fructificaron con la elaboración de una Tesis de Licenciatura.

Posteriormente, en 1990, comenzamos a un nuevo tema relacionado unas proteínas producidas por la bacteria Bacillus thuringiensis con propiedades insecticidas. Las diferentes vertientes de este tema son sobre las que he desarrollado mis investigaciones hasta ahora. Hasta conseguir la actual posición estable he pasado por numerosos puestos, incluida una estancia posdoctoral en Bélgica con el fin de profundizar en los efectos electrofisiológicos que produce en las larvas la intoxicación con las proteínas Cry. Desde el principio en este campo, me he especializado en los estudios de unión de las proteínas a receptores, llegando a estar dentro de los referentes mundiales. Actualmente, aplicamos gran número de aproximaciones al tema incorporando sistemas novedosos como son los genómicos, pero sin perder la base de objetivar la eficacia de las proteínas y buscar alternativas. Las publicaciones realizadas pueden ejemplificar algunos de estos aspectos.

He participado en numerosos proyectos, pero hasta no obtener una posición estable no he podido figurar como investigador principal de algunos. La financiación de los proyectos es muy variada incluyendo diferentes instituciones públicas nacionales e internacionales, y convenios de investigación con empresas tanto nacionales como multinacionales.

Resumen investigador. Recientemente he dejado el cargo de Director del Departamento de Genética de la Universitat de Valencia tras los 2 periodos de tres años que legalmente corresponden. Por otra parte, sigo siendo Director del Master en Investigación en Biología Molecular, Celular y Genética desde 2015. Mis investigaciones autónomas comenzaron con los estudios de genética bioquímica de los pigmentos visuales de insectos, que fructificaron con la elaboración de una Tesis de Licenciatura. Posteriormente, en 1990, comenzamos a un nuevo tema relacionado unas proteínas producidas por la bacteria Bacillus thuringiensis con propiedades insecticidas y que son expresadas por la mayor parte de plantas transgénicas. Las diferentes vertientes de este tema son sobre las que he desarrollado mis investigaciones. Me he especializado en los estudios de unión de estas proteínas a receptores de los insectos, base del mecanismo de acción, llegando a estar dentro de los referentes mundiales. Este aspecto es fundamental para la prevención de la resistencia y el registro de plantas transgénicas. Actualmente, aplicamos gran número de aproximaciones al tema tanto desde la vertiente de las proteínas, las bacterias, los insectos o las plantas, incorporando sistemas novedosos como son los genómicos, pero sin perder la base de buscar las mejores alternativas al control plagas. Las publicaciones realizadas pueden ejemplificar algunos de estos aspectos. He participado en numerosos proyectos, pero hasta no obtener una posición estable no he podido figurar como investigador principal de algunos. En los últimos 6 años, he participado en 18 proyectos financiados por diferentes fuentes, incluyendo diferentes instituciones públicas nacionales e internacionales, y convenios de investigación con empresas tanto nacionales como multinacionales. Destacar los proyectos en los que he sido recientemente investigador responsable con unas cuantías muy altas y con sistemas muy exigentes de evaluación continuada como es el proyecto europeo EcoStack y el proyecto con la multinacional Dow AgroSciences
Indicadores generales de calidad de la producción. Sexenios investigación: 4 (último tramo concedido 2007-2013). En los últimos 10 años he dirigido 4 Tesis Doctorales, que obtuvieron la máxima calificación y una de ellas el premio extraordinario. Tengo publicados 71 artículos, de los cuales 4 son del presenta año 2014. Según el Google Académico, me registran 68 artículos con un numero de citas acumulado de 1105 (46 citas/año), lo que proporciona un índice h de 20 y un i10 de 28. Los datos respecto a los últimos 5 años (sin incluir 2014), han sido citados mis artículos 475 veces (22,6 citas/artículo, 95 citas/año) y que proporcionan valores de h=14 y i10=18. En este último periodo de 5 años, he publicado 21 artículos, de los cuales 12 corresponden a revista del primer cuartil (Q1), y, pese a ser tan recientes, han sido citados 149 veces (7,1 citas/artículo, 29,8 citas/año)
Articulos. 1. Bel Y; Jakubowska AK; Costa J; Herrero S; Escriche B. (2013) Comprehensive analysis of gene expression profiles of the beet armyworm Spodoptera exigua larvae challenged with Bacillus thuringiensis Vip3Aa toxin. PLoS One 8: e81927.
2. Crava CM; Farinós GP; Bel Y; Castañera P; Escriche B. (2013). Quantitative genetic analysis of Cry1Ab tolerance in Ostrinia nubilalis. Journal of Invertebrate Pathology 113: 220 - 227.
3. Hernández-Rodríguez CS; Hernández-Martínez P; Van Rie J; Escriche B; Ferré J. (2013). Shared midgut binding sites for Cry1A.105, Cry1Aa, Cry1Ab, Cry1Ac and Cry1Fa proteins from Bacillus thuringiensis in two important corn pests, Ostrinia nubilalis and Spodoptera frugiperda. PLoS One 8: e68164.
4. Hernández-Rodríguez CS; Hernández-Martínez P; Van Rie J; Escriche B; Ferré J. (2013). Specific binding of radiolabeled Cry1Fa insecticidal protein from Bacillus thuringiensis to midgut sites in lepidopteran species. Applied and Environmental Microbiology. 78: 4048 - 4050.
5. Bel Y; Ferré J; Escriche B. (2011). Quantitative real-time PCR with SYBR Green detection to assess gene duplication in insects: study of gene dosage in Drosophila melanogaster (Diptera) and in Ostrinia nubilalis (Lepidoptera). BMC Research Notes. 4: 1 - 8.
6. Crava CM; Bel Y; Lee SF; Manachini B; Heckel DG; Escriche B. (2010) Study of the aminopeptidase N gene family in the lepidopterans Ostrinia nubilalis (Hübner) and Bombyx mori (L.): Sequences, mapping and expression. Insect Biochemistry and Molecular Biology. 40: 506 - 515.
7. Hernández-Martínez P; Ferré J; Escriche B. (2009) Broad-spectrum cross-resistance in Spodoptera exigua from selection with a marginally toxic Cry protein. Pest Management Science. 65: 645 - 650.
8. Y. Bel; H.A.A. Siqueira; B.D. Siegfried; J. Ferré; B. Escriche. (2009) Variability in the cadherin gene in an Ostrinia nubilalis strain selected for Cry1Ab resistance. Insect Biochemistry and Molecular Biology. 39: 218 - 223.
9. Ibiza-Palacios; M.S.; J. Ferré; S. Higurashi; K. Miyamoto; R. Sato; B. Escriche. (2008) Selective inhibition of binding of Bacillus thuringiensis Cry1Ab toxin to cadherin-like and aminopeptidase proteins in brush border membranes and dissociated epithelial cells from Bombyx mori. Biochemical Journal. 409: 215 - 221. (Reino Unido)
Proyectos destacados. 1 Competition binding of experimental proteins versus Cry1Ac and Cry1Fa from Bacillus thuringiensis using brush border membrane vesicles from Pseudoplusia includens, and Anticarsia gemmatalis larvae.
Entidad de realización: Universitat de València
Investigador/es responsable/es: Baltasar Escriche. Número de investigadores/as: 1
Entidad/es financiadora/s: Dow AgroSciences LLC Cód. según financiadora: AGI4282 RSM/nlc. Duración: 2012-2015. Cuantía total: 350.000
2 Caracterización de los receptores de membrana responsables de la toxicidad de las proteínas Cry1F, Cry2A y Vip3A de Bacillus thuringiensis
Entidad de realización: Universitat de València
Investigador responsable: Juan Ferre Manzanero. Número de investigadores/as: 5
Entidad/es financiadora/s: Generalitat Valenciana. Conselleria d'Educació i Ciència. Cód. según financiadora: PROMETEO/2011/044 Duración: 2011-2014. Cuantía total: 165.680
3 Modo de acción de proteínas insecticidas secretables de Bacillus thuringiensis.
Entidad de realización: Universitat de València
Investigador responsable: Juan Ferre Manzanero. Número de investigadores/as: 4
Entidad/es financiadora/s: Ministerio de Ciencia e Innovación. Cód. según financiadora: AGL2009-13340-C02-01. Duración: 2010-2013. Cuantía total: 268.620
4 Sweetpotato Action for Security and Health in Africa (SASHA)
Entidad de realización: Universitat de València
Investigador responsable: Baltasar Escriche Soler. Número de investigadores/as: 2
Entidad/es financiadora/s: Bill and Melinda Gates Foundation (BMGF). Duración: 2009-2014. Cuantía total: 500.000
5 Resistance to African sweetpotato weevils using biotechnology.
Entidad de realización: Universitat de València
Investigador responsable: Baltasar Escriche Soler. Número de investigadores/as: 2
Entidad/es financiadora/s: The Rockefeller Foundation. Cód. según financiadora: 08-EPP-368722-UV. Duración: 2007-2008. Cuantía total: 22.000
6 Specific binding of Bt toxins to midgut membranes from sweetpotato weevil, Cylas spp.
Entidad de realización: Universitat de València
Investigador responsable: Baltasar Escriche Soler. Número de investigadores/as: 2
Entidad/es financiadora/s: The Rockefeller Foundation. Duración: 2006. Cuantía total: 9.600
.

Baltasar Escriche Soler, Catedrático de Universidad del Departamento de Genética de la Universitat de Valencia.

Director del Máster en Investigación en Biología Molecular y Celular y Genética y Secretario del Programa de Doctorado en Biomedicina y Biotecnología de la Universidad de Valencia. Forma parte del equipo BTLab del grupo de investigación en Control Biotecnológico de Plagas (CBP), http://www.cbp.com.es/. Cuenta con una evaluación positiva de 5 sexenios de investigación y un sexenio de transferencia. Según Google Scholar, tiene 3504 citas, con un índice h de 32 y un índice i de 53.

Ha estudiado diversos aspectos de Bacillus thuringiensis (Bt), con un interés continuo en descubrir nuevas proteínas bioactivas y mejorar la caracterización de las ya identificadas. Es esencial encontrar nuevos agentes para prepararse ante la resistencia y ampliar las aplicaciones de los bioagentes. La mayor parte de su investigación se ha centrado en Lepidópteros, debido a la actividad más común de las proteínas pesticidas de Bt, aunque también ha investigado con Coleópteros. Comprender el modo de acción de cada proteína Bt, tanto las convencionales como las nuevas, es clave para su uso óptimo y para prevenir la selección de poblaciones resistentes. Lleva más de 30 años trabajando en este propósito, encontrando aspectos sorprendentes día a día. Ha contribuido con más de 80 publicaciones, en su mayoría de acceso abierto, y más de 150 presentaciones en congresos que ilustran algunos de estos aspectos.

Ha participado o liderado más de 60 proyectos. En los últimos 5 años, ha participado principalmente como investigador principal (IP) en 14 proyectos financiados por diversas fuentes, incluidas instituciones públicas nacionales e internacionales y acuerdos de investigación con empresas nacionales y multinacionales. Durante este tiempo, ha creado una amplia red de recursos, protocolos y colaboraciones. Con una visión global de la ciencia y los problemas, ha colaborado con laboratorios de todo el mundo, incluidos países en desarrollo de América Latina y África. Los fondos obtenidos de fundaciones como Rockefeller, Bill y Melinda Gates, el programa PRIMA de la UE y programas nacionales específicos para colaborar con países en desarrollo, son prueba de esta vocación.

Su implicación en el campo de la protección de cultivos lo llevó a ser miembro de 5 sociedades científicas, destacándose su rol en la Society for Invertebrate Pathology (SIP), donde fue Secretario/Tesorero y posteriormente Presidente de la División de Bacterias. Además, está interesado en la difusión de la investigación y ha coorganizado reuniones de las sociedades SIP/IOBC y de la Sociedad Española de Entomología Aplicada en Valencia. Colabora activamente con boletines de estas sociedades, tanto internacionales como nacionales, y publica artículos en revistas del sector agrícola. También ha establecido colaboraciones con empresas nacionales (AFRASA, S.A., PROBELTE, S.A., entre otras) para desarrollar nuevos materiales y tecnologías, así como para ofrecer servicios no disponibles en el mercado.

Otro aspecto destacable es su labor en la formación técnica en diferentes metodologías, contratando a estudiantes en proyectos financiados y tutorizando alumnos de estudios técnicos y de formación profesional. Además, ha supervisado trabajos de investigación de estudiantes de grado y máster (3-4 anuales), y participa en comisiones de evaluación de unos 10 trabajos de investigación al año de distintos niveles: grado, máster y doctorado, así como para evaluar plazas de profesor universitario. Esta experiencia ha permitido que muchos de sus estudiantes sigan carreras científicas en instituciones públicas y privadas.

Es una pieza clave del grupo CBP, que ha crecido y se ha consolidado a lo largo de décadas, y contribuye a mantener y ampliar su alcance. La línea de investigación sobre el descubrimiento de nuevos recursos pesticidas y el trabajo en resistencia de insectos ha sido validada a nivel nacional e internacional. Ha revisado proyectos para varias agencias de investigación como DFG (Alemania), ARIS (Eslovenia) y DLR (Balcanes Occidentales). También ha sido invitado a revisar más de 25 revistas científicas y ha formado parte del consejo editorial de 5 revistas, además de actuar como editor invitado para números especiales relacionados con B. thuringiensis en diversas publicaciones.

Activitats anteriors

Alumno monitor. Dep. Citología e Histología. Universitat de Valencia. 20/09/1983 - 20/09/1984
Becario de Colaboración. Dep. Genética. Universitat de Valencia. 20/09/1985 - 01/10/1987
Tesinando. Dep. Genética. Universitat de València. 01/10/1987 - 31/12/1989
Becario predoctoral. Dep. Genética. Universitat de València. 01/01/1990 - 31/05/1993
Técnico de Laboratorio. Fac. CC. Químicas. Universitat de València. 01/06/1993 - 31/08/1995
Investigador postdoctoral. Fac. Medicina. Universidad de Limburg (Bélgica). 15/09/1995 - 15/09/1997
Doctor reincorporado. Dep. Genética. Universitat de València. 15/05/1998 - 14/05/1999
Profesor Asociado 3h. Dpto. Genética. Universitat de Valencia. 18/10/1999 - 30/09/2000
Téc. Sup. Investigació. Dep. Genética. Universitat de València. 25/10/1999 - 31/12/2001
Profesor Asociado 3h. Dpto. Genética. Universitat de Valencia. 16/10/2001 - 31/12/2001

Formació acadèmica

Licenciado en CC. Biológicas . Universitat de València . 01/07/1987 . (Diplomatura / Llicenciatura / Grau)
Doctor en CC. Biológicas . Universitat de València . 01/07/1995 . (Doctorat )
Grado de Licenciatura en CC. Biológicas . Universitat de València . 05/07/1990 . (Màster Oficial)
Supervisor de Instalaciones radioactivas . Consejo Seguridad Nuclear . 20/04/2021 . (Formació Especialitzada)

Tesis, tesines i treballs

Noelia Joya Carrasco . (2021) . Study of the mode of action of the Bacillus thuringiensis Cry1Aa protein in Bombyx mori (Tesi de Màster) . Universitat de Valencia.
Pablo Parra Hernández . (2019) . Rastreo de genes cry codificantes de proteínas con actividad nematicida en colecciones de Bacillus thuringiensis (Tesi de Màster) . Universitat de Valencia.
Maria Garcia Sanchez . (2019) . Actividades sinérgicas entre proteínas de Bacillus thuringiensis subsp. israelensis para el control de vectores de enfermedades (Treball Fi de Grau) . Universitat de Valencia.
Irene Gimeno Salas . (2018) . Uso biotecnológico de las proteinas de Bacillus thuringiensis para el control de insectos plaga (Treball Fi de Grau) . Universitat de Valencia.
Ayda Khoramnezhad . (2018) . Structural and functional diversity of Bacillus thuringiensis toxin on animal, plant and microbial cells (Tesi Doctoral) . University of Tehran/Universitat de València.
Sergio Torralba Pertinez . (2017) . El DNA asociado a las inclusiones cristalinas de Bacillus thuringiensis; relevancia e implicaciones (Treball Fi de Grau) . Universitat de Valencia.
Pau Chinestra Bordera . (2017) . Uso biotecnológico de las proteínas Cry de Bacillus thuringiensis para el control de los nematodos (Treball Fi de Grau) . Universitat de Valencia.
Carlos Lopez Orero . (2016) . Técnicas de PCR y diseño de cebadores para cribado de genes Cry de Bacillus thuringiensis (Treball Fi de Grau) . Universitat de Valencia.
LESLEY ESCRIVA ARDID . (2015) . Caracterización de cepas de Bacillus thuringiensis (Treball Fi de Grau) . Universidad de Valencia.
Maria de Sales Ibiza Palacios . (2015) . Bases de la resistencia a preparados insecticidas basados en Bacillus thuringiensis en diferentes especies de insectos (Tesi Doctoral) . Universitat de Valencia.